Τα αρχοντικά της Καστοριάς:Ένα παράδειγμα διδασκαλίας της Τοπικής Ιστορίας στο Νηπιαγωγείο

Τα Αρχοντικά της Καστοριάς 

Η αναπτυξή του Project έγινε στο 7ο Νηπιαγωγείο Καστοριάς σε συνεργασία με τη φίλη και συνάδερφο Όλγα Αντωνίου και είναι κομμάτι της πτυχιακής εργασίας μου στο Παιδαγωγικό Δημοτικής Εκπαιδευσης Δυτ. Μακεδονίας Επιβλέπων Καθηγητής ήταν ο κ. Ανδρ. Ανδρέου

 https://docs.google.com/open?id=0B5A4O9vylKv0QnJpQnhDdDQ4YVE

 

Τα αρχοντικά

            Η ανέγερση σημαντικών σπιτιών στην Καστοριά , τα λεγόμενα αρχοντικά, παρατηρείται από νωρίς. Ο Τσελεμπή (1660) αναφέρει: όλοι μένουν στην Καστοριά αυτή, όλων τα σπίτια είναι σκεπασμένα με κόκκινα, καλοκαμωμένα κεραμίδια. Είναι εύπορα σεράγια, παράξενα και περίεργα. Όλα τα σπίτια στην όχθη της λίμνης έχουν παραπήγματα για να προφυλάγουν τα πλοία και σαχνισιά. Τα σεράγια είναι αρχοντικά με λιμάνια , με πατώματα το ένα επάνω από το άλλο, στο ρυθμό της Κωνσταντινούπολης.[1]

 Ο καθηγητής Ν. Μουτσόπουλος  θεωρεί πως τα πρώτα αρχοντικά της Καστοριάς του 17^ου αιώνα (από τα οποία δε σώθηκε κανένα) ανήκαν όλα σε εύπορους Έλληνες εμπόρους , μια και το εμπόριο με τη Βενετία και τις άλλες πόλεις της Αδριατικής άκμαζε σύμφωνα με μαρτυρίες από τα κρατικά αρχεία της Βενετίας.

Συνεχίζοντας ο κ. Μουτσόπουλος  τοποθετεί χρονολογικά τα αρχοντικά : το 1721 χτίζεται το αρχοντικό του Χρυσού Αθανασίου, το1728 του Κωνστντίνου Ράλλη(Βασδέκα), το 1745 του Θεοχάρη Μάλκου, το 1753 του Νάνου Νισλή, το 1750 του κυρ Γιαννάκη Ναντζή και το 1754 το αρχοντικό του άρχοντα Μόραλη (Τσιατσαπά)στο μαχαλά του Απόζαρη. Την ίδια εποχή είναι και το αρχοντικό των εθνομαρτύρων αδερφών Εμμανουήλ, συναθλητών του Ρήγα.[2]

Σε συνθήκες φόβου και ανασφάλειας διαμορφώνεται η νέα αρχιτεκτονική των σπιτιών. Τα αρχοντικά παίρνουν φρουριακή δομή. Οι βαριές και  αμπαρωμένες πόρτες ,τα σιδερόφραχτα παραθύρια, οι κρυψώνες, οι επικοινωνίες ανάμεσά τους, το σύστημα της συνεχόμενης κατασκευής τους, το κοινό προαύλιο δείχνουν ένα πνεύμα καχυποψίας , το πνεύμα της εποχής που ο Ελληνισμός δίνει τη μάχη της επιβίωσής του.

Ομάδες σπιτιών σχημάτιζαν οικιστικές νησίδες με στενούς δρόμους, τις ονομαζόμενες ούλτσες. Οι δρόμοι ήταν στρωμένοι με πέτρες, καλντερίμια, και είχαν κλίση προς τον άξονά τους για την απορροή των ομβρίων. Μεγάλα ανοίγματα σχημάτιζαν πλατείες, τα μεϊντάνια, με πιο σημαντική την πλατεία Ντολτσό.

---

[1] Δημητριάδη Β., Η κεντρική και δυτική Μακεδονία κατά τον Ελβιγιά Τσελεμπή,σ.169

[2] Μουτσόπουλος Ν. ,Τα αρχοντικά της Μακεδονίας:15^ος-19^ος αιώνας,    Η νεότερη και σύγχρονη Μακεδονία τόμος α, σ.262